Telekom ve mobilite ile ilgili konferansları ilgiyle takip etmeye çalışıyorum. Her ne kadar bazen anlatılanlar yada sunumlar, “Introduction to mobility-101” sınıfı gibi olsa da, arkadaşları görmek, kahve içip kaliteli sohbetler yapmak faydalı ve çok keyifli olur.
Bu konferanslardan biride geçen hafta Ceylan Intercontinental'de, iki günlük bir organizasyonla gerçekleştirildi. Gerçi bu konferansın diğerlerinden bir farkı var. TIME bu yıl 3. yılını doldurdu ve sektörün geleneksel toplantısı haline gelmeye başladı.
Genel olarak eleştirmek gerekirse, paralel oturumların düzenlenmesi haricinde her şey gayet düzenli ve şıktı. Katılım oldukça yüksekti. Konuşmacılarda gayet sıkı kişilerdi.
A. Ferhat Boratav
CNN Türk, Genel Yayın Yönetmeni
Ahmet Asena
MÜYAP, Genel Sekreteri
Ali Akurgal
(Moderatör) Platform-a, Kurucu Ortak
Alphan Manas
Brightwell Holdings BV, Başkanı
Altuğ Acar
Turkcell, İş Geliştirme Bölüm Yöneticisi
Av. Erdem Türkekul
(Moderatör) Türkekul Hukuk Bürosu
Av. Vedat Gürer
Hukukçu
Berk Üder
aMVG A Mobile Ventures Group, İş Geliştirme ve Teknoloji Direktörü
Bülent Forta
MÜYAP, Yönetim Kurulu Başkanı
Cedric G. Pauly
Lucent Technologies, Ürün Yönetimi ve Strateji, Genişbant, Video ve Çokluortam
Çözümleri Başkanı
Cem Erkun
Doğan Telekom, Genel Müdürü
Cem Özkaynak
Oynasana.com, İcra Kurulu Başkanı
Cemal Kandemir
Vodafone Telekomünikasyon A.Ş., Regülasyon Müdürü
Cemil Türün
Yoğurt Bilgisayar Teknolojileri, Genel Müdürü
Cengiz Anık
Avea, Regülasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Cenk Kırbaş
Ericsson Türkiye, Pazarlama Müdürü
Cihangir Altan
Telemedya Grubu, Yönetim Kurulu Başkanı
David G. Jansson
Sc.D., Danışman, MIT İnovasyon Merkezi Kurucusu ve Eski Direktörü
Dr. M. Murat Candan
Telekomünikasyon Kurumu, Telekomünikasyon Uzmanı
Dr. Mehmet Altuner
Telekomünikasyon Kurumu, SAS Daire Başkanı
Dr. Mustafa Aykut
Turkcell, Kıdemli Danışman
Dr. Suzan Üsküdarlı
Boğaziçi Üniversitesi, Öğretim Görevlisi
Emre Günerman
Avea, Pazarlama Direktörü
Erkan Akdemir
Cisco Türkiye, Genel Müdürü
Gökhan Tiryaki
İmaj TV, Film ve Video Yapımcılık, Görüntü Yönetmeni
Gürhan Keskin
Telenity, Ürün ve Mühendislik Müdürü
Hakan Tümer
Doğan TV, Radyo, Teknik Grup Başkanı
Harun Tiftikçi
Koç.net, Genel Müdür Yardımcısı
Hasan Çolakoğlu
Nintendo Türkiye, Genel Müdürü
Kürşat Kimyacıoğlu
Philips Research, Strateji ve İş Geliştirme Direktörü
M. Sait Gözüm
Deloitte Türkiye, Stratejik Planlama, İş Geliştirme ve Pazarlama Ortağı
M. İlker Koçak
Avea, Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Murat Hacısalihzade
Cisco, Merkezi ve Doğu Avrupa Pazarları Satış Müdürü
Murat Kalaora
MagiClick Digital Solutions, Kurucu Ortak & Genel Müdür
Murat Öney
Ericsson Türkiye, Pazarlama Programları Yöneticisi
Mustafa Canlı
Türksat A.Ş., Süreç Yönetim Müdürü, Proje Yöneticisi
Müminhan Bilgin
Telekomünikasyon Kurumu, Lisans ve Sözleşmeler Daire Başkanı
Nida Karabol Akdeniz
SESAM, Yönetim Kurulu Üyesi ve Umut Sanat Filmcilik, Başkan Yardımcısı
Orhan Göksal
Doğan Online, İcra Kurulu Başkanı
Prof. Dr. M. Ufuk Çağlayan
Boğaziçi Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği,Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Çetin Kaya Koç
İstanbul Ticaret Üniversitesi, Bilgi Güvenliği Araştırma Merkezi Başkanı
Roger Fawcett
Hewlett-Packard, Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi, İletişim, Medya ve Eğlence
Çözümleri Başkan Yardımcısı
Sefer Özhan
Navtürk, Yönetim Kurulu Başkanı
Selahaddin Karataş
Aradiom, İş Geliştirme Müdürü
Selim Balcısoy
Sabancı Üniversitesi, Öğretim Üyesi
Selim Sarper
Argela Teknoloji, İş Geliştirmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Selçuk Karaata
Sabancı Üniversitesi, Ulusal İnovasyon Girişimi Proje Koordinatörü ve Direktör
Yardımcısı
Serdar Sanön
Ericsson Turkiye, Temel ve Erişim Ağlarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Tanju Argun
Danışman
Tuğrul Cora
Millenicom Türkiye, Genel Müdürü
Ufuk Girgiç
Boyut Yayın Grubu, Pazarlama İletişimi Yönetim Danışmanı
Volkan Öztürk
Brightwell, İş Geliştirme Müdürü
Yasemin Yücel
Avea, VAS Departman Müdürü
Yurtsan Atakan
(Moderatör) Hürriyet e.yaşam Yayın Yönetmeni ve Onpunto.com Yayın Direktörü
Zafer Babür
Eczacıbaşı Bilişim, İş Geliştirme Müdürü
Ömer Gazimihal
Cisco Türkiye, Teknoloji Çözüm Uzmanı
Özgür Tohumcu
Ericsson Türkiye, Servis Ağlarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı
Özkan Erener
Veripark, Genel Müdürü
HP Türkiye, Danışmanlık ve Entegrasyon Grubu Telekom Danışmanı
Paralel oturum derken bahsettiğim sorun ise çok büyük bir konu değil aslında. Paralel olarak düzenlenen oturumlarda ki konular, içerik olarak benzer planlanıyor. Dolayısıyla birine girerken bir diğerini kaçırmış oluyorsunuz.
Halbuki bunları benzer konulardan oluşturmak yerine; teknik, pazarlama.. vs gibi uzmanlık alanlarına göre düzenleseler sanki daha verimli olurmuş gibime geliyor. Örneğin “mobil oyun” oturumunun pareline, “bloglar” yerine “mobile güvenlik sırları” konulmuş olsa sanki daha ferah bir hareket alanı yaratılırmış olur.
Gelelim forumda konuşulanlara;
Genel olarak yeni medya düzeninden, son kullanıcının öneminden, içeriğin artık mass yerine, long tail tasarlanmasından bahsedildi. Tabi 3G’de bu konuşmaların hep ortak noktalarından biri olarak uzun uzun tartışıldı.
Bu yazıda diğer konferanslarda yaptığım gibi, sunumların içeriklerinden teker taker bahsetmeyeceğim. Saolsun Interpro ekibi, tüm katılımcılara sunumların birer kopyasını bir CD içinde verdi. Böylece kimse harıl harıl not almak zorunda kalmadı. Fakat ben gene de “ne olur ne olmaz, ben su slaytların birer kopyasını alayim” derken, feci pişti olmuşum haberim yok
Bu sunumların bazılarını buradan indirebilmeniz için yazının sonuna ekledim. Diğer sunumları da almak isteyen olursa, mail atmanız yeterli. Fakat CD’de birkaç eksik sunum var. (Sanırım konuşmacılardan kaynaklanan bir sorun) Umarım onları istemezsiniz…
Gelelim benim en beğendim sunumlara… Ben genelde “gelecekte ne olacak” sorusuna yanıt bulmaya çalıştığım için bu konuyla ilgili sunumlar benim kalbimi yeteri kadar çalabiliyor. O yüzden Alphan Manas’ın sunumunu ayrı bir yere koyuyorum.
Gene Alphan Manas’ın sunumu kadar değerli, yakın gelecekte olacak olanların biraz daha felsefesine inen ve dinlerken aklınıza yeni fikirler getirecek bir sunumu da Avea’dan Emre Günarman yaptı. Her halde konferansın üzerinde en çok çalışılmış, detaylara en çok önem verilmiş sunumu buydu. Konu “demokratikleşen içerik”. Ne yalan söyleyeyim, son kullanıcının oluşturduğu ve/veya talep ettiği içerikler bütününe demokratik içerik kadar cuk oturan bir isim yok.
Demokrasi yani Demos (halk) + kratos (egemenlik)… TBMM’nin kürsüsünde o kocaman harflerle yazan cümle ne kadar doğruymuş değil mi? “ Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” İçerikte öyle
Bir diğer sunumu’da Brightwell, İş Geliştirme Müdürü, Volkan Öztürk yaptı. Genel olarak eğlence, içerik ve mobil’in iç içe girişinden bahsetti. Sunum çok zengin ve güzel tasarlanmıştı.
Benim konferansta en çok ilgi ile beklediğim an ise, Turkcell, Avea, Telekomünikasyon Kurumu ve Ericsson’un birlikte katıldığı “3. kuşak yavaş ama geliyor” adlı oturumdu.
Her ne kadar beden dili ve satır arası okuma uzmanı değilsem de, bir izleyici olarak gerek tavırlardan, lafa girişlerden gerekse tarzlardan aldığım bazı mesajlar var. Hatta ötesi ;)
Bildiğiniz gibi, Turkcell bu aralar medya’da sık sık 3G’nin önemini vurgulayan hatta 3G’yi heyecanla beklediklerinin altını çizen söylemlerde bulunuyor.
Bunun karşılığında medyada ne zaman bit Turkcell-3G haberi görsek, ertesi gün bir diğer rakip operatörden 3G için henüz çok erken olduğunun, ülkenin buna hazır olmadığının mesajları verilir. Hatta Turkcell’in 3G bu kadar çok istemesinin altında, son kullanıcıya yönelik Hi-End servisler değil, şişen network’un doğurduğu yeni spektrum, bant-aralığı ihtiyacı olduğu söylenir.
Böylesine bir söylemler savaşı yaşanırken, tüm oyuncuların temsilcilerinin olduğu bir oturumda tam bir model oyun gibi oldu.
Uzun uzun konuşuldu. Bir fikir birliği olmadı. Oturumun sonunda ortak bir mesaj da verilmedi ama (her ne kadar kurulan cümleler farklı olsa da) bana kalırsa, aslında şunu dediler
Turkcell: “Benim acilen 3G lisansına ihtiyacım var. Çabuk lisans görüşmelerine başlayın neyse parası alacam. Sonra mı? Sonrasında 3G gelecek, dertler bitecek.”
Avea: “Yok kalsın ben almayayım. Maden ben almıyorum, o zaman kimse almasın. Zaten 3G çok da iyi bir şey değil. Değil mi Sayın TK? “
TK: “Tabi Tabi, aferim Avea… Geçiniz efendim 3G’yi. Ben 3G lisansı falan vermem. Bakın ne güzel Wi-Max var. Ondan verelim size. ”
Ericsson: Sevgili operatör kardeşler, lisanslar çıksın, bekleriz. Elimizde 3G için çok iyi altyapılar var. Bu arada Turkcell’e katılmamak elde değil. 3G gelecek, dertler bitecek.
Bunlar yakaladığım satır araları. Sonrasında ben bir soru sordum ve sorduğum sorudan sonra hemen önümde oturan TK yetkilisinin bana dediği bir laf var ki, söylemeden geçemeyeceğim.
Sorduğum soru: Diyelim ki, artık elimizde ki mobil cihazlar hem GSM hemde Wireless destekliyor. Ve diyelim ki, sektörün tek sıkımlık kurşunu var. Bu koşullar altında siz ,operatör şapkanızı, yada TK şapkanızı bir kenara bırakıp, sadece bir sektör uzmanı olarak Wi-Max bağlantısını mı alırdınız, yoksa 3G-GSM altyapısını mı?
Önümde ki TK yetkilisi kulağıma fısıldadı: “Soruyu yanlış sordunuz efendim. Şöyle sormalıydınız...
'Siz operatörler ne zaman GSM’den zarar etmeye başlayıp, Wi-Max'e karşı agresif tutumunuzdan vazgeçeceksiniz?' ”
Önümüzde ki yıl, bundan da güzel bir TIME 07 geçirmek dileğiyle…
Not: Bu arada ben artık, mobil sektörün diğer sadece kendi konularına odaklanacağı bir konferansı ağzına kadar doldurabilecek bir büyüklüğe ulaştığını düşünüyorum. Evet TIME’ın belirli boşlukları doldurduğu kesin. Fakat aramızda bilmeyenler olabilir, o yüzden ben mobil nedir, sms nedir, MO, MT nedir gibi sunumlardan çok haz almıyorum.
Tamamen mobil’e odaklı bir konferansta katılımcıların bilgi seviyesi birbirine çok daha yakın olacak, böylece daha sağlıklı tartışma ortamları yaratılacaktır diye düşünüyorum. Umarım yakın zamanda bu tarz organizasyonları ülkemizde de düzenleriz.
Not2: Yazının başında da belirttiğim gibi, bu konferanslarda ki en güzel şey, çay molalarında yapılan muhabbetler... Ne yalan söyleyeyim. Benim için konferansın en değerli anları, Ferdi Şemsettin ve Serkan Polat ile sohbetlediğimiz anlardı. İşini iyi bilen, uzman kişilerle yapılan muhabbetiin tadı bir başka oluyor. Teşekkür ederim.
Konu ile ilgili basında yer alan haberler
Operatörlerde görüş ayrılıkları
Turkcell İş Geliştirme Bölüm Yöneticisi Altuğ Acar’a göre, 3G’nin Türkiye’de de hayata geçmesinin zamanı. Türkiye’de ADSL kullanımının hızla artmasının 3G açısından da umut verici olduğunu vurgulayan Acar, hız vaat eden ADSL’de kullanıcı sayısı nasıl arttı ise 3G’de de kullanıcıların sabitte yaşadığı tecrübeyi mobilde yaşamak istemeleri ile artışın söz konusu olabileceğini kaydetti. Operatörler kanadında 3G şebekesini kurmak için yapılacak yatırım ile 2G’nin şebeke yatırımı arasında uçurum olmadığına dikkat çeken Acar, “Şebekeler belirli bir olgunluğa ulaştı. Hazır terminaller, hazır içerikler, hazır servisler birleştiğinde 3G de hızla yayılabilecek” değerlendirmesinde bulundu. Avea Katma Değerli Servisler Departman Müdürü Yasemin Yücel de 3G’nin Türkiye’deki kullanımı için henüz erken olduğu görüşünü savundu. Yücel, Türkiye şartları düşünüldüğünde 3G’nin birçok açıdan sorgulanması gerektiğini vurguladı. Türkiye’de yüzde 68 olan cep telefonu penetrasyonu göz önüne alındığında Türkiye’de kullanıcı sunulacak faydayı tam olarak algılayabilecek mi sorgulamasının yapılması gerektiğini belirten Yücel, Türkiye’de 3G desteği veren sadece 600 bin cihaz sayısının bulunduğuna da dikkat çekti. Yücel, “Fiyat, vergi yükü ve operatörlerin katma değerli servisleri sunabilmesi için harcayacağı yatırım da düşünüldüğünde uygun fiyatlarla sunulabilecek mi sorusu akla geliyor” diyerek mevcut maliyetler üzerinden 3G servislerinin sunulmasının verimli gözükmediğini belirtti. Ericsson Türkiye, Temel ve Erişim Ağlarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Serdar Sanön'e göre, 3G Avrupa'da var olan ve kayda değer oranda da kullanılan bir teknoloji, ancak yavaş ilerliyor. Sanön'ün bu konudaki değerlendirmesi ise 3G'nin yavaş ilerlemesinde Avrupa'da son kullanıcının teknolojiye olan gereksinimin yavaş yavaş olgunlaşmasının asıl sebebi oluşturduğu yönünde.
3G’de gelişme yavaş
Öte yandan, Avrupalı araştırma şirketi Credit Suisse’nin hazırladığı ‘Avrupa Telekom Pazarı’ raporu dünyada da 3G’ye yönelik gelişmelerin yavaş şekilde ilerlediğini ortaya koyuyor. Rapor, Vodafone’un 3G ile ilgilendiğini ancak yüksek maliyetlere girmek istemediğini gösterirken şirketin bu maliyetler yerine 900 MHz frekansının serbest bırakılmasına yönelik lobi yaptığı vurgulanıyor. Rapora göre, lobi sayesinde şirket frekanstan WCDMA şebekeleriyle faydalanmak istiyor. Böylelikle, binaların içine daha kolay nüfuz edebilmesi ve ayrıca daha büyük hücre alanlarına sahip olması nedeniyle 900 Mhz’deki 3G, hem 3G’nin bina içindeki göreceli olarak zayıf kapsama alanını iyileştirecek hem de nüfusun daha az yoğunluktaki alanlarında 3G kurulumunun maliyetini azaltacak. Bu bilgiler ışığında Türk telekom pazarına Telsim’i satın alarak giren Vodafone’un ülkemizde 3G konusuna yönelik nasıl bir yol izleyeceği ise merak konusu olmaya devam ediyor.
Ayrıca, rapor kablosuz iletişimin büyümesine yönelik tahminlerini güçlendirecek göstergelerin altını çiziyor. Avrupa sabit hatlar pazarında ise hızlı düşüş gözleniyor. Rapora göre 2007’de de sabit hatlar pazarı düşmeye devam edecek. Bu bağlamda Türkiye’deki sabit hatlar pazarının Avrupa’ya benzer şekilde düşüş gösterip göstermediği sorusu akla geliyor. Yakınsama konusundaki gelişmelerin mercek altına alındığı TIME etkinliğinde iki yıl önce Türk Telekom ve Avea’nın yakınsama hizmeti vereceği duyurulmuştu. Ancak geçen sürede yakınsama hizmetine yönelik bir adım atılmazken bu alanda TT ve Avea’nın nasıl bir strateji izleyeceği de yine beklenen konulardan biri olma özelliğini taşıyor.
Birleşmeler gündemde
“2006 yılında birleşme teklifleri konusunda yavaş geçen bir döneme şahit olduk” ifadelerini kullanan rapora göre, Belgacom’un Vodafone’un Proximus’daki yüzde 25 hissesine karşılık duyurduğu 2 milyar avroluk teklifi, bilinen en büyük anlaşma olarak niteleniyor. Telenor da Sırbistan’ın iki numaralı kablosuz iletişim operatörü, Mobi63 için yapılan açık arttırmayı kazanmış durumda. Öte yandan kablolu iletişimde birleşme çalışmaları da hızını kesmiş değil. KPN, Tiscali Netherlands’ı ve Telecom Italia da AOL Almanya’yı satın alırken, kablolu iletişimdeki daha küçük çaplı anlaşmalar arasında C&W’nin perakende DSL faaliyetlerini (daha önceden Bulldog’un bir parçası) Pipex’in satın alması dikkatleri üzerine topladı. Birleşmeler ve satın almaların yarattığı finansal tablo 4.4 milyar avroyu bulmuş durumda.